Calligrammes is een dichtbundel van Guillaume Apollinaire, postuum gepubliceerd in 1918. De bundel ontleent zijn naam aan Apollinaires benaming voor concrete poëzie, waarin de typografie wordt benut om beelden te tekenen of nadruk te leggen. Een gedicht krijgt bijvoorbeeld de vorm van een horloge, een regenbui, een stropdas of een paard. In het Nederlands taalgebied heeft Paul van Ostaijen met zijn typograaf later in dit genre geëxperimenteerd. De bundel is door Apollinaire opgedragen aan zijn op het slagveld gestorven vriend René Dalize. Lang niet alle gedichten in de bundel zijn overigens beeldgedichten. Een andere vorm is het conversatiegedicht. In bijvoorbeeld het gedicht Lundi Rue Christine noteert Apollinaire flarden van een door hem afgeluisterd gesprek in een café. Les Fenêtres heeft weer een andere vorm, waarbij Apollinaire samen met een collega-dichter om beurten een regel noteerde.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Calligrammes
Reconnais-toi
Kijk, dit
ben jij
Die
geweldige persoon
onder die grote zonnehoed
oog
neus
mond
een ovalen
gezicht
je prachtige
hals
Kijk naar
dit onvolkomen beeld van dit prachtige portret
Gezien als
door een wolk
Een beetje
lager klopt je hart
***
le pont Mirabeau
Les mains dans les mains restons face à face
Tandis que sous
Le pont de nos bras passe
Des éternels regards l'onde si lasse
Vienne la nuit sonne l'heure
Les jours s'en vont je demeure
L'amour s'en va comme cette eau courante
L'amour s'en va
Comme la vie est lente
Et comme l'Espérance est violente
Vienne la nuit sonne l'heure
Les jours s'en vont je demeure
Passent les jours et passent les semaines
Ni temps passé
Ni les amours reviennent
Sous le pont Mirabeau coule la Seine
Vienne la nuit sonne l'heure
Les jours s'en vont je demeure
"Le Pont Mirabeau"
Apollinaire, Alcools (1912)
Sous le pont Mirabeau
coule la Seine
Et nos amours
Faut-il qu'il m'en souvienne
La joie venait toujours après la peine
Et nos amours
Faut-il qu'il m'en souvienne
La joie venait toujours après la peine
Vienne la nuit sonne l'heure
Les jours s'en vont je demeure
Les jours s'en vont je demeure
Les mains dans les mains restons face à face
Tandis que sous
Le pont de nos bras passe
Des éternels regards l'onde si lasse
Vienne la nuit sonne l'heure
Les jours s'en vont je demeure
L'amour s'en va comme cette eau courante
L'amour s'en va
Comme la vie est lente
Et comme l'Espérance est violente
Vienne la nuit sonne l'heure
Les jours s'en vont je demeure
Passent les jours et passent les semaines
Ni temps passé
Ni les amours reviennent
Sous le pont Mirabeau coule la Seine
Vienne la nuit sonne l'heure
Les jours s'en vont je demeure
"Le Pont Mirabeau"
Apollinaire, Alcools (1912)
De
Mirabeaubrug
Onder de
Mirabeaubrug stroomt de Seine
Zal onze tijd
Van liefde weer
verschijnen
Voor vreugde moest
verdriet altijd verdwijnen
Al komt de nacht en
slaan de uren
De dagen gaan en ik
blijf duren
Laat hand in hand en
oog in oog ons dromen
Onder de brug
Van onze armen komen
Zo loom de eindeloze
blikken stromen
Al komt de nacht en
slaan de uren
De dagen gaan en ik
blijf duren
De liefde vlucht als
water weggedreven
De liefde vlucht
Die langzaam als het
leven
En onverzettelijk is
als het Streven
Al komt de nacht en
slaan de uren
De dagen gaan en ik
blijf duren
Dag na dag week na
week verdwijnen
Nooit zullen tijd
En liefde weer
verschijnen
Al komt de nacht en
slaan de uren
De dagen gaan en ik
blijf duren
***
Berlagebrug
Op de Berlagebrug, wij in de regen,de wind wakkert aan, doet het water bewegen,
alles is al gezegd, dus de rest blijft verzwegen.
***
http://nrcboeken.vorige.nrc.nl/recensie/apollinaire-oorlog-en-kunst-programma-voor-onmensen
***
In de eerste decennia van de twintigste eeuw
ontstond in Europa een verschijnsel dat de lees- en kijkcultuur van de moderne mens voorgoed veranderen zou.
Dichters en schilders uit de avant-garde van de artistieke wereld openden een aanval op de klassieke tradities
die schilderkunst en literatuur gescheiden hielden.De omgang met tekst en beeld werd immers eeuwenlang
als vaststaand ervaren en kende strikte normen en regels. Door het samensmelten van de twee
artistieke domeinen, vaak letterlijk in één persoon, gingen woord en beeld elkaar beïnvloedden. Eerste,
voorzichtige relaties ontstonden. Woord werd beeld en beeld werd woord… tot beide een eeuw later onlosmakelijk
met elkaar verweven zijn.
Eén van de kunstenaars die invloed hebben
uitgeoefend op de ontwikkeling van de samengang van deze twee media is George
Braque die in 1911 letters en teksten in zijn kubistische schilderijen
introduceerde. Iets wat spoedig overgenomen wordt door zijn stijlgenoten en
vrienden Pablo Picasso, Louis Marcoussis en Juan Gris. Ook al vormen de letters
in eerste plaats schilderkunstige elementen, ze geven toch een extra betekenis
aan het beeld omdat ze verwijzen naar het dagelijks leven in Parijs, naar de
sfeer van bistro’s en bars (‘Fox’, ‘Vieux Marc’, ‘Vin’) en danstenten (‘Valse’,
‘Bal’), naar kranten (‘Le Journal’, ‘Le Torero’) of populair entertainment (‘Ma
Jolie’) maar ook–kenmerkend genoeg–naar het futuristische tijdschrift
‘Lacerba’. In 1912 ging Picasso een stap verder. Hij schilderde niet langer de
naam van een krant maar plakte een stuk echte krant in zijn tekening: De
collage was geboren. Het symbool waar de geschilderde naam naar verwees werd
als letterlijke werkelijkheid in het beeld opgenomen.
***
http://nrcboeken.vorige.nrc.nl/nieuws/turkije-klaagt-erotische-roman-van-apollinaire-aan-wegens-niet-literair
http://www.wiu.edu/Apollinaire/
http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/1137830/2009/04/02/De-raadselen-van-Giorgio-de-Chirico.dhtml
***
calligramme
De calligramme is in 1918 bedacht door de dichter
Guillaume Apollinaire. Dit néologisme (nieuw gevormde woord) is een kruising
tussen de termen idéogram en calligaphie. Een idéogram is een teken
dat een begrip weergeeft, zoals bijvoorbeeld in het Chinese schrift.
Calligraphie betekent “schoonschrift”.
Een kalligram (ook: calligram) is een vorm van visuele
poëzie waarbij de versregels zo geordend zijn dat ze als de omtrekken van een
tekening werken en de in woorden behandelde onderwerpen iconisch uitbeelden,
ofwel een “calligramme”is een geschreven tekst waarvan de regels in de
vorm van een tekening zijn opgeschreven. Meestal houdt de tekening verband met
de inhoud van het gedicht.
Hier zie je enkele calligrammes van Guillaume Apollinaire: Het gedicht Il pleut is gezet in diagonale regels, waardoor de regen ook typografisch verbeeld wordt:
À Paris
sur un cheval gris
À Nevers
sur un cheval vert
À Issoire
sur un cheval noir
Ah ! qu'il est beau ! qu'il est beau !
Ah ! qu'il est beau ! qu'il
est beau !
Tiou !
Max Jacob
|
(verdwenen)
Tu peux inventer une calligramme…
…ou partir d’un poème que tu aimes.
Comment faire un calligramme?
a.
Fais un poème ou choisis un poème que tu aimes.
b.
Fais un dessin, au crayon.
c.
Écris le poème qui lui correspond en suivant les
lignes de ton dessin.
d.
Montre ton calligramme au reste de la classe.
·
Maak of kies een
gedicht.
·
Wat is het
belangrijkste thema? Welke woorden horen daarbij? Onderstreep die.
·
Maakt de taal een
verschil? Hoort bij “bloem” hetzelfde beeld als bij “fleur”?
·
Maak met potlood
een tekening.
·
Schrijf met
potlood de tekst binnen de tekening.
·
Schrijf de
letters over met inkt.
·
Gum de
potloodlijnen uit.
