Maurice Maeterlinck(1862 –1949) is de enige Belgische auteur, die tot nu toe ooit de Nobelprijs literatuur kreeg. Die hoogste literaire onderscheiding ontving hij in 1911 als een erkenning van het grote aanzien, dat hij toen al internationaal genoot als één van de grootsteschrijvers van zijn tijd. Maeterlinck was de absolute grootmeester van het symbolisme in de literatuur, een filosofisch-artistieke strekking, die de aardse werkelijkheid enkel als symbool zag van een diepere, soms ook fatale werkelijkheid, waartegen de mens geen verhaal had. Maurice Maeterlinck was een Gentenaar. Hij stamde uit de Franstalige bourgeoisie en kreeg zijn opleiding in het Frans. Zoals toen vrij algemeen in de bovenlaag in Vlaanderen beschouwde hij zichzelf als een Vlaming en was het Frans voor hem toen de enige beschikbare cultuurtaal. Maeterlincks literaire bloeitijd situeert zich in de periode tot voor de Eerste Wereldoorlog, toen hij in vrij korte tijd met zijn poëzie, zijn vroege essays en vooral met zijn revolutionaire toneelwerk meesterwerken van vernieuwende literatuur afleverde. https://stad.gent/sites/default/files/page/documents/Biografie%20Maeterlinck.pdf
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Pelléas et Mélisande is een toneelstuk van de Belgische toneelschrijver Maurice Maeterlinck. Het ging op 16 mei 1893 in première in het Théâtre des Bouffes-Parisiens. Het beleefde slechts één opvoering. Maeterlinck was een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het symbolisme.
Pelléas et Mélisande is een inspiratiebron geweest voor verschillende componisten: Claude Debussy bewerkte het stuk in 1902 tot zijn enige opera, Arnold Schönberg in 1905 tot een symfonisch gedicht en Gabriel Fauré en Jean Sibelius maakten er in 1898 respectievelijk 1905 toneelmuziek bij.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Pell%C3%A9as_et_M%C3%A9lisande
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pelléas et Mélisande
play by Maeterlinck
Pelléas et Mélisande, play in five acts by Maurice Maeterlinck, published in French in 1892 and produced in 1893, that is considered one of the masterpieces of French Symbolist drama. Set in an imaginary land in medieval
times, it centres on the tragic love of Pelléas for Mélisande, who is
married to Pelléas’s brother. Maeterlinck emphasizes atmosphere over
plot in this dreamlike fairy tale about the terrifying power of love. Impressionistic dialogue conveys an aura of melancholy
and magic; words evoke emotions, not ideas, and the characters’
speeches are marked by silences and many repetitions of phrases,
creating the effect of a litany. In 1902 Claude Debussy wrote an opera based on the play, and Arnold Schoenberg composed a symphonic poem on the same subject in 1902–03.https://www.britannica.com/topic/Pelleas-et-Melisande-play-by-Maeterlinck
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pelléas et Mélisande
SPUI25 op locatie reeks ‘De angst voor het onbekende’ i.s.m. de Faculteit der Geesteswetenschappen en Nationale Opera & Ballet
Het verhaal van Pelléas et Mélisande is
gebaseerd op het symbolistische toneelstuk van Nobelprijswinnaar Maurice
Maeterlinck over een wrange driehoeksverhouding tussen de twee
halfbroers Golaud en Pelléas en het meisje Mélisande.
Let op, locatie: Nationale Opera & Ballet, OdeonzaalPelléas et Mélisande is een van de meest originele en raadselachtige meesterwerken van de twintigste-eeuwse operageschiedenis. Na de première in Parijs in 1902 was het publiek onmiddellijk verdeeld: sommigen vonden de opera ondraaglijk vaag, anderen meenden dat Debussy met zijn compositie een nieuw tijdperk had ingeluid. Hoewel Pelléas et Mélisande inmiddels is uitgegroeid tot een wereldwijde klassieker, blijft de opera het publiek intrigeren.
Door wie werd Debussy bij het componeren geïnspireerd en welke invloed had hij op zijn beurt op de operatraditie? Kun je volstaan met termen als ‘impressionistisch’ of ‘symbolistisch’ om de impact van de opera te benoemen? Of nodigt de opera je eerder uit om je voorkennis en verwachtingen los te laten en naar het werk te luisteren als een nieuwe ervaring? Tijdens deze lezing belicht cultuurhistorica Krisztina Lajosi-Moore de context waarin de opera tot stand kwam en bespreekt zij de actuele zeggingskracht van het werk.
Boekentips voor dit programma vindt u hier.
https://www.spui25.nl/gedeelde-content/evenementen/evenementen/2019/06/pelleas-et-melisande.html
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Gezien op 5 juni 2019, Holland Festival, Nationale Opera & Ballet, Amsterdam
Debussy’s enige voltooide opera is een
suggestief meesterwerk. De feitelijke handeling blijft tot een minimum
beperkt, maar de gehele opera kent een broeierige spanning. Dit is niet
alleen te danken aan het symbolistische toneelstuk van Maurice
Maeterlinck dat Debussy toonzette, maar vooral aan de subtiele
orkestrale klanken. Subtiele klanken te over bij het Koninklijk
Concertgebouworkest, helaas is de regie van Olivier Py een stuk minder
subtiel.Pelléas et Mélisande is een vreemde opera. Grote koorpartijen, aria’s, duetten en ensembles ontbreken; geen andere opera is zo’n ‘praatstuk’. Debussy wilde met zijn vocale lijnen vooral zo dicht mogelijk bij de gesproken Franse taal blijven. Die muziek is duidelijk beïnvloed door Richard Wagners Parsifal, maar verder heeft Pelléas et Mélisande weinig van doen met de zijn muziekdrama’s. ‘Ik probeer niet datgene te imiteren wat ik in Wagner bewonder’, schreef de componist. ‘Ik visualiseer een heel andere dramatische vorm, waarin muziek daar begint, waar het woord als expressiemiddel zijn kracht verliest – muziek is gemaakt voor het onzegbare.’
Dat onzegbare bepaalt dan ook het libretto waarin vrijwel niets wordt uitgesproken met in de kern een onmogelijke driehoeksverhouding. De weduwnaar Golaud, kleinzoon van de nagenoeg blinde koning Arkel, vindt Mélisande in een donker bos, neemt haar mee naar een al even donker kasteel en trouwt met haar. Tegelijk weet hij gedurende de hele opera niets van haar. Alleen met Golauds halfbroer Pelléas praat Mélisande, in de lichte tuinen van het kasteel of bij de zee. Of de twee een verhouding hebben, blijft onduidelijk, zeker voor Golaud.
Ook Yniold, het zoontje uit Golauds eerdere huwelijk, kan hem daarover geen uitsluitsel geven. Uit jaloezie vermoordt Golaud zijn halfbroer, maar Mélisande vergeeft hem nadat zij het leven geschonken heeft aan een dochter – zonder dat zij zich dat kan herinneren en al evenmin wordt duidelijk wie de vader van dit kind is. Het einde biedt echter geen Liebestod à la Wagner, maar een eerder langzaam opgaan in het niets, een boel vraagtekens achterlatend.
https://www.theaterkrant.nl/recensie/pelleas-et-melisande/de-nationale-opera/
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Debussy’s Pelléas et Mélisande wordt wel heel voorzichtig gebracht ★★★☆☆
In de slotakte komt er eindelijk wat orkestraal venijn, en het kamermuzikale slot is prachtig.
Opera
★★★☆☆
Van Claude Debussy, bij De Nationale Opera. Met o.a. het Koninklijk Concertgebouworkest.
5/6, Nationale Opera & Ballet, Amsterdam. Te zien t/m 27/6.
Wie de synopsis leest van Pelléas et Mélisande, zou zomaar kunnen denken dat de opera van Claude Debussy (1862-1918) over een crime passionnel gaat.
Golaud, een prins, ontmoet de verdwaalde Mélisande in een woud. Ze
trouwen. Bij thuiskomst voelt Golauds halfbroer Pelléas zich
aangetrokken tot Mélisande (pijnlijk!). De verse bruid trekt nogal veel
op met haar zwager en laat (oeps) haar trouwring vallen in de Bron der
Blinden. Golaud kan het niet meer aan en doodt zijn halfbroer.
Als
ze een kind heeft gekregen en in het kraambed dreigt te sterven, vraagt
haar man of er nou nog iets is gebeurd tussen haar en Pelléas. Hij
blijft haar vragen ‘de waarheid’ te vertellen. Nee, hun liefde was
onschuldig, houdt ze vol. En dan sterft ze.
Opgeknipte monoloogjes
Maar het gaat hier niet om wat er gebeurt, maar hoe het
gebeurt. Het libretto is afgeleid van de toneeltekst van Maurice
Maeterlinck, symbolist en een van de aartsvaders van het moderne
theater. Zoals Luc Joosten, dramaturg bij De Nationale Opera (DNO), het
zegt: ‘Voor Maeterlinck bezit een oude man die stil op een stoel zit
meer tragiek dan Shakespeare of een groots avontuur.’ Alles is
geheimzinnig in Pelléas, waarbij de dialogen eigenlijk opgeknipte
monoloogjes zijn – echte gesprekken zijn er niet. En, nogmaals Joosten:
‘De enige, waarlijk handelende protagonist in het stuk is een onbekende
kracht waaraan alle personages onderworpen zijn.’
Debussy’s
muziek verdeelde de critici bij de première 1902 in Parijs. Aria’s zijn
er niet. De opera is gevrijwaard van ‘muziek om de muziek’ en de
zanglijnen zijn sober, zonder versieringen. Wel krijgt de luisteraar in
elkaar schuivende klankvelden voorgeschoteld, noten die geleidelijk aan
verkleuren. Het is de enige opera die hij voltooide.
Het stuk had grote invloed, al kan het zijn dat wie bijvoorbeeld Maurice Ravels Daphnis et Chloé (de ‘symphonie chorégraphique’ uit 1912) in zijn oren heeft, Pelléas et Mélisande ervaart als een stuk dat zich wel heel traag ontwikkelt. En wie naar de Holland Festival-productie van Aus Licht (Karlheinz Stockhausen) is geweest, zal even moeten wennen: bij Debussy ontbreekt juist iedere vorm van spektakel.
Een
fijn uitgangspunt voor regisseur Olivier Py, wiens nieuwe productie
woensdagavond in première ging bij DNO in kader van het Holland
Festival.
Als
het doek opgaat, zien we tientallen buizen die aan het plafond
bevestigd zijn. Het licht (ontwerp: Bertrand Killy) is kil, maar toont
vele schakeringen. Knap gedaan. Er verschijnen stellages, die de vorm
aannemen van een tribune (decor: Pierre-André Weitz). Ze kunnen uit
elkaar worden gereden, blijkt, en dan zijn het huizen, vormen ze een
kasteel of doen ze denken aan tralies....
https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/debussy-s-pelleas-et-melisande-wordt-wel-heel-voorzichtig-gebracht~bc3e6dc1/
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
