Onbetwist
voorman van het Realisme is Honoré de Balzac. Zijn oeuvre is in feite één
groot werk, La Comédie humaine genaamd, met een knipoog naar Dantes Goddelijke komedie. Het is een serie onderling verbonden romans
(een groot aantal personages komt bijvoorbeeld in meerdere romans terug) die een beeld moesten geven van alle lagen van de
Franse maatschappij. Het werden er uiteindelijk 91. Geld,
bezit, macht, daarom draait het in de Comédie Humaine. Geen wonder dat
vrijwel iedereen het in dit oeuvre achter zijn of haar ellebogen heeft, en al
zijn of haar naasten - dochters, echtgenotes, minnaars - achteloos opoffert
aan zijn wereldse ideaal: hoger op de maatschappelijke ladder, meer geld,
meer en nog kostbaarder dingen. Er vallen slachtoffers, zuivere zielen die
oude deugden belichamen in een cynische, door-en-door materialistische
wereld, zoals Eugénie Grandet , de
dochter van de vrek of le Père Goriot, een vader die door zijn dochters vernederd wordt. Zij
worden gekneusd en vertrapt. Maar wat je van hun tragedie bijblijft is toch
vooral de genadeloosheid waarmee ze door hun familie de vernieling in worden
geholpen, de nietsontziende gretigheid waarmee hun omgeving misbruik maakt
van hun opofferingsgezindheid.
De beroemdste zin die Honoré de Balzac (1799-1851) heeft geschreven, staat aan het slot van zijn roman Le Père Goriot. Op het kerkhof Père Lachaise, waar hij zojuist de door zijn beminde dochters verlaten `vader' Goriot heeft begraven, kijkt de jonge held Eugène de Rastignac uit over Parijs en zegt: `Nu gaat het tussen jou en mij'. Dat de wereld bestaat uit `een verzameling van slachtoffers en schurken', heeft hij dan al vernomen van de sinistere Vautrin. Het Leven is een strijd die weinig ruimte laat voor scrupules. Wie geen `slachtoffer' wil worden, moet niet alleen wilskrachtig zijn maar ook sluw en zo nodig meedogenloos. Rastignac, verlost van zijn uit de provincie meegenomen illusies, heeft zijn les geleerd. Hij zal eindigen als een rijk en aanzienlijk man, minister van Justitie en Pair de France, voorzien van een lijfrente van driehonderdduizend livres. Andere jonge helden daarentegen zijn minder fortuinlijk, zoals de ijdele en zwakke, maar door de vrouwen gekoesterde dichter Lucien de Rubempré, de hoofdpersoon van Illusions perdues die in Splendeurs et misères des courtisanes zelfmoord zal plegen. Het staat nooit bij voorbaat vast wat de uitkomst van de strijd zal zijn. De ene keer wint de held, de andere keer Parijs.
http://nrcboeken.vorige.nrc.nl/recensie/secretaris-en-leraar-der-mensheid
Ondanks zijn (melo)dramatische plots en zijn soms dik aangezette karakteriseringen geldt Balzac als een van de kopstukken van het realisme en als de voorloper van naturalisten als Émile Zola en Theodore Dreiser. http://nrcboeken.vorige.nrc.nl/schrijver/balzac-h-de
Het enige werkcahier van de Franse schrijver Honoré de Balzac, waarvan hij tussen 1830 en 1847 gebruik maakte tijdens het schrijven van zijn immense romancyclus La comédie humaine, is boven water gekomen.
http://nrcboeken.vorige.nrc.nl/nieuws/uniek-werkcahier-van-balzac-opgedoken-en-tentoongesteld-in-parijs
In Balzacs Comédie Humaine gaat de aandacht meestal uit naar bekende titels als Le père Goriot, Illusions perdues of Eugénie Grandet, maar er zitten nog andere, soms iets ruwere diamanten in verborgen.
http://www.nrc.nl/boeken/2011/12/28/beroemd-om-het-verkeerde-boek-4/
Wie in de galerijen van het Musée d'Orsay, onder de imposante koepel, rondloopt, komt langs het werk van de Franse, negentiende-eeuwse kunstenaar Honoré Daumier. Eerst zijn er de litho's, meesterlijke portretten uit de Galerie des Célébrités du Juste-Milieu, die als basis dienden voor de beroemde karikaturen in de krant Le Charivari: `de onderkruiper', `de onnozelaar' en `de blaaskaak' – koppen die regelrecht zijn weggelopen uit het oeuvre van Honoré de Balzac.
http://nrcboeken.vorige.nrc.nl/recensie/de-geur-van-beschaving-wekt-argwaan
De Franse schrijver Honoré de Balzac heeft de reputatie de werkelijkheid tot in de kleinste details te beschrijven. Zijn onlangs vertaalde boeken 'Eugénie Grandet' en 'Le colonel Chabert' zijn heftig en hard, melodramatisch en hilarisch. “Balzacs wereld is er een van een bijna religieus materialisme, van geld en glitter die doet denken aan Dallas en Dynasty.”
http://nrcboeken.vorige.nrc.nl/recensie/je-bent-wat-je-hebt-honor%C3%A9-de-balzac-en-de-verdorvenheid-van-het-leven
Balzac wilde zijn tijd in woorden vangen, en dat lukte hem meesterlijk in zijn `Illusions Perdues', nu vertaald in het Nederlands. Cynisme is realisme, in een wereld waarin alles draait om handel en geld.
http://nrcboeken.vorige.nrc.nl/recensie/in-de-ontgoochelingsmachine
Een schrijver schept romanpersonages, maar hij of zij is daar niet vrij in. Elke tijd dicteert zijn eigen personages en ook de taal waarin ze beschreven worden. Van net-niet-meer christelijke personages uit de negentiende eeuw, tot vriendelijke shoppers in de 21ste. Dit is de bekorte tekst van de Huizinga-lezing die mevrouw Byatt gisteravond hield in de Pieterskerk in Leiden.
http://vorige.nrc.nl/huizingalezing/article1855104.ece
De literatuurwetenschapper Franco Moretti doet baanbrekend onderzoek naar de globalisering van de literatuur – door kaarten en grafieken te tekenen en heel veel te tellen. Bestaat er zoiets als een ‘wereldliteratuur’ ? Computers kunnen misschien het antwoord geven....Dat laatste is natuurlijk de vraag. Voegen de kaartjes van Moretti wel iets toe? Kunnen zijn analyses van de sociale patronen bij Balzac of Austen het niet zonder kaarten stellen? Een béétje literatuurwetenschapper trekt de lijnen door Parijs of Londen die Moretti optekent, ook wel in zijn hoofd.
http://vorige.nrc.nl/kunst/article1817549.ece
