Philippe Grimbert (Frankrijk, 1948) is behalve een succesvolle Franse schrijver ook psychoanalyticus. Zijn bestseller Een geheim (2004) won de Prix Goncourt des Lycéens en is in 2007 verfilmd. Het jurkje van Paul (2001) is zijn literaire debuut. Het werk van Grimbert is veelvuldig vertaald.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Grote broer bestaat
/s3/tark/images/NH/200606/09/462340.jpg)
Aangrijpend – het is een woord dat tegenwoordig zo uitgehold en misbruikt is dat je het met goed fatsoen niet meer kunt opschrijven. Zelfs niet als je een roman in handen krijgt die je werkelijk aangrijpt, zoals Een geheim van de Franse psychoanalyticus Philippe Grimbert.
‘Voor Maxime en Tania. Voor Simon’, staat er als opdracht op het schutblad. Maxime en Tania zijn de ouders van de ik-persoon in het boek. Simon is hun geheim. Dat blijkt pas op ongeveer één derde van het boek en precies daar wordt Een geheim een werkelijk bijzondere roman. Niet dat Grimbert de taal zo magnifiek beheerst, een geweldige stijl heeft of uitmunt in lyriek. Integendeel, zijn zinnen zijn kort, eenvoudig, weinig beeldend en soms onbeholpen.
De ik-persoon vertelt over zijn kindertijd, als zoon van een Frans-Roemeense vader, een goedgebouwd atleet, en een Frans-Litouwse moeder, die een fantastische zwemster is. Tijdens de oorlog, zo is het verhaal, hebben ze een veilig heenkomen gezocht op het platteland. Er lijkt geen vuiltje aan de lucht, behalve dan dat hun zoon een kneusje is en fysiek niet aan hen kan tippen. Om de vernederingen op school te kunnen overleven, verzint de ziekelijke jongen een grote broer die het voor hem opneemt. Zijn verbeelding is zijn redding.
Zo rooskleurig is het natuurlijk allemaal niet. Op zijn vijftiende vertelt een bevriende buurvrouw, even lelijk en hulpbehoevend als hijzelf, hem de waarheid over zijn familie. ‘Drie doden kwamen opeens uit het donker tevoorschijn, wier namen ik voor het eerst hoorde: Robert, Hannah en Simon.’ Het zijn de namen van de vroegere echtgenoot van zijn moeder, de eerste vrouw van zijn vader en die van zijn halfbroer. De grote, sterke, gedroomde broer heeft wel degelijk bestaan.
Stukje bij beetje gaat de beerput open. De familie is joods, de naam Grimbert is een aanpassing van Grinberg, de drie namen zijn die van drie familieleden die door de nazi’s zijn vermoord. Dat het boek dicht op de huid zit van de schrijver voel je vanaf het begin. De feitelijke verteltoon houdt voor de hand liggende sentimentaliteit op afstand.
Een geheim is zijn eigen verhaal, zei Grimbert in interviews. Hij gaf een plek aan zijn onbekende verwanten die uit de geschiedenis verdwenen. Hij gaf een stem aan mensen die, waren ze in leven gebleven, zijn eigen geboorte onwaarschijnlijk hadden gemaakt. Grimbert componeerde, als afscheid van de bloedverwanten die hij nooit kende, een prachtig, ontroerend grafschrift.
https://www.nrc.nl/nieuws/2006/06/09/grote-broer-bestaat-11142514-a857893
--------------------------
Review
Zijn ouders zwijgen, Philippe fantaseert
’Een Geheim’, van de in 1948 geboren Franse psychoanalyticus Philippe Grimbert, is een autobiografische roman. Maar wel een waarin voor de fantasie een bijzondere en belangrijke rol is weggelegd.
Het is het verhaal van de zwakke, ziekelijke en eenkennige scholier Philippe. Hij gebruikt zijn fantasie om zich te beschermen tegen de harde kanten en de mysteries van het leven.
Zo fantaseerde hij jarenlang dat hij een grote, sterke broer had, die hem op moeilijke momenten altijd beschermde. Zijn sportieve ouders, Tania en Maxime, beiden Joods, die heel innig van elkaar houden, zijn niet erg mededeelzaam over hun verleden. In een prachtig visioen fantaseert Philippe daarom hoe zij elkaar voor de oorlog op lome zomeravonden het hof moeten hebben gemaakt bij het zwembad aan de rivier.
Dan – bijna halverwege deze korte roman – verneemt Philippe van de oude buurvrouw Louise, die zijn vertrouwelinge is, wat zich werkelijk heeft afgespeeld: zijn ouders waren vroeger zwager en schoonzus. Maar al op zijn trouwdag werd Maxime stapelverliefd op Tania, die op haar beurt niet ongevoelig was voor de charmes van de jonge sportman. Ze probeerden elkaar niettemin zo goed en zo kwaad als het ging te vergeten. Maxime kreeg een zoon bij zijn eerste vrouw: Simon, een grote sterke jongen.
Toen brak de Tweede Wereldoorlog uit. Echtgenoten en kind verdwenen op gruwelijke wijze, maar Tania en Maxime overleefden de holocaust. Maxime veranderde zijn (joodse) familienaam van Grinberg in (het neutalere) Grimbert, en samen met Tania bouwde hij een nieuw leven op, met een nieuwe zoon, Philippe.
Geholpen door de mededelingen van de oude Louise probeert Philippe zich dan opnieuw een beeld te vormen van het leven van zijn ouders, waarin elementen uit zijn oude fantasie terugkeren en nieuwe kennis een plaats krijgt.
Dit blijkt een compositorische meesterzet, die op een heel bijzondere manier diepte geeft aan Grimberts relaas. De onzekerheid over zijn ouders en hun gevoelens, over de gebeurtenissen in de oorlog, over de eigen identiteit van de verteller wordt voor de lezer dankzij deze elkaar deels overlappende en soms tegenstrijdige versies van het verhaal scherp voelbaar.
Ten slotte, als oude man, stuit Philippe bij toeval op de laatste stukjes van de puzzel. Als het raadsel eindelijk volledig ontsluierd is, kan hij zich eindelijk volwassen voelen, en zich met dit boek van zijn verleden bevrijden.
De auteur vertelt zijn verhaal op een sobere, ingehouden manier. Waarheden die zo relatief en ingewikkeld zijn dat ze vrijwel niet onder woorden kunnen worden gebracht, worden in de meest eenvoudige taal gesuggereerd.
Een heel goede keuze van de Bredase uitgeverij De Geus, die haast ongemerkt een mooi en avontuurlijk fonds van vertaalde Franse literatuur heeft opgebouwd.
Pierre Laval was een Frans politicus, die meerdere malen premier en minister van Buitenlandse Zaken was. Hoewel hij in het interbellum al een belangrijke politieke rol speelde in de Franse en de internationale politiek is hij vooral berucht geworden voor zijn leidende rol in het Vichyregime en zijn collaboratie met Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog, wat hem tot een van de meest gehate mannen van Frankrijk maakte. Voor die rol werd hij kort na de oorlog wegens verraad gefusilleerd. Om de nazi's ter wille te zijn, was Laval bereid de Franse politie in te zetten bij het organiseren van deportaties van joden in bezet gebied. De eerste deportaties waren al begonnen voor zijn terugkeer aan de macht. De door Laval benoemde politiechef René Bousquet werkte intensief samen met de Duitse politiediensten. In juni 1942 eiste de Gestapo hulp van de politie voor het massaal samenbrengen van joden in de streek van Parijs. Laval stemde ermee in, op voorwaarde dat de joden van Franse nationaliteit met rust zouden worden gelaten. Hij was echter tegen het voornemen van de Gestapo om kinderen van minder dan 16 jaar níet te deporteren. Met een "humanitaire intentie" eiste hij dat de kinderen niet van hun ouders zouden worden gescheiden. (De ouders moesten dus naar Auschwitz en de kinderen moesten mee.) Het resultaat was de razzia van de Vélodrome d'Hiver, waarbij 13.000 joden - inclusief kinderen - door de Franse politie werden opgepakt. Ze zouden vrijwel allen in Auschwitz omkomen.
uit Wikipedia
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Een simpel verhaal complex verteld
/s3/tark/images/NH/200810/08/958194.jpg)
Elk ongelukkig gezin is op zijn eigen manier ongelukkig, schreef Tolstoj. Daarover valt tot in lengte van dagen boeken te schrijven. En die kan je dan weer verfilmen. De Franse veteraan Claude Miller doet het met Un secret, een roman van psychoanalyticus Philippe Grimbert.
Het draait om Maxime en Tania, die liever niet aan hun verleden worden herinnerd. Vader Maxime is een sportman, moeder Tania een zwemkampioene. De zwakke, studieuze zoon François voelt dat hij zijn ouders op fysiek terrein teleurstelt. Hij compenseert dat door een atletisch broertje te verzinnen. Of was er misschien ooit echt een broertje?
Un secret is een drama over liefde, joodse identiteit en de holocaust, waarbij François, die door vier verschillende acteurs wordt gespeeld, via flashbacks en -forwards het geheim van de titel ontsluiert en daarmee in het reine komt. Ooit waren er een andere vrouw en zoon in het leven van zijn vader. Wat daarmee is gebeurd, wordt al snel duidelijk door de holocaustbeelden die Miller ons nogal didactisch voorschotelt.
Het Leitmotiv is bekend: de littekens die de holocaust achterliet bij joodse gezinnen, het naoorlogse zwijgen, de volgende generatie die op onderzoek gaat. Ondanks de complexe chronologie is Un secret in wezen een conventionele film: de vertellersstem van François houdt de zaken overzichtelijk. Te overzichtelijk, want de karakters blijven schematisch. Soms wankelt de film vervaarlijk op en over de rand van het melodrama. Visueel is Un secret fraai; het manco is dat de film te weinig geheim houdt.
Coen van Zwol
https://www.nrc.nl/nieuws/2008/10/09/een-simpel-verhaal-complex-verteld-11620209-a1087005
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Vichy-Frankrijk
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Frankrijk verdeeld in een bezet en een onbezet gedeelte. De regering van het onbezette gedeelte stond onder leiding van maarschalk Pétain en zetelde in de stad Vichy. Het Vichy-regime collaboreerde in steeds sterker mate met Duitsland.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Vichy-Frankrijk
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
