Louïse Labé (ca. 1520 - 1565) était
née à Lyon dans une famille de cordiers (= touwslagers) . On la marie également
à un cordier (de trente ans son aîné). Elle était une femme cultivée et d'une
beauté célèbre. Louise apprend le latin, l’italien, la musique ( "La dame
au luth"), mais aussi tous les arts
des armes traditionnellement
réservés aux hommes. Louïse Labé tenait un salon qui attirait chez elle
l'élite de la société Lyonnaise. Son
caractère indépendant et une liaison avec un poète de La Pléiade -Olivier de
Magny- lui firent une réputation de femme légère. A l'encontre de ce que l'on
trouve chez ses contemporains (et chez Dante & Pétrarque), c'est la femme
qui souffre et l'homme qui est
l'objet du désir.
|
In de Middeleeuwen sprak en schreef
iedereen in Frankrijk in zijn eigen dialect. Nu Frankrijk een sterke koning heeft, François I, en
de graven en hertogen steeds minder machtig worden, wordt iedereen verplicht
in het dialect van de koning, het Frans, te schrijven. De uitvinding van de boekdrukkunst maakt de eenwording
van de taal mogelijk.
Op zijn veldtochten door Italië maakte
François I kennis met de ideeën van de Renaissance. Geïnspireerd door de klassieke schrijvers stelden de humanisten de mens met zijn
onbeperkte mogelijkheden centraal. De voornaamste literaire genres van het
antieke Rome komen weer tot bloei: het heldendicht (epos), het herdersdicht,
de tragedie, de komedie en het lofdicht (ode). De literatuur is gebonden aan
strakke regels, die ontleend zijn aan de retorica.
Hielden de humanisten zich aanvankelijk
alleen met de klassieke talen bezig, halverwege de eeuw krijgen ze
belangstelling voor het Frans. De dichters Ronsard en Du Bellay vormen met
nog 5 andere dichters la Pléiade.
Joachim du Bellay schrijft een manifest, La Défense et l'Illustration de
la langue Française (= de verdediging
van het Frans tegen het Latijn en de verrijking
van de taal met nieuwe woorden en nieuwe dichtvormen), waarin hij hun
ambitieuze programma formuleert. In
navolging van Petrarca (1304 – 1374) adopteren zij een nieuwe dichtvorm: het sonnet.
Het woord sonnet komt van het Italiaans "sonare" (=klinken),
vandaar dat deze dichtvorm wel clinckdicht of tuyter werd genoemd.
Het sonnet bestaat uit twee kwatrijnen
(samen het octaaf) en twee
terzetten (samen het sextet).
Het oorspronkelijke rijmschema was: abba abba cdc dcd, maar al gauw
ontstonden allerlei variaties. Octaaf en sextet staan in een zekere
verhouding tot elkaar: zij kunnen een tegenstelling vormen, het octaaf kan in
beeldspraak geven wat het sextet direct uitdrukt, het sextet kan de conclusie
vormen op het in het octaaf gezegde, enz. Deze tegenstelling, overgang e.d.
noemt men de volta of chute (wending, val).
Een aantal specifieke kenmerken keert
steeds weer terug:
·
de geliefde heeft haren als goud, lippen als rozen, tanden als parels,
vlammende ogen en een adem als het zoetste parfum
·
natuurbeschrijvingen
·
verwijzingen naar de klassieke wereld
·
carpe diem
Naast de dichters van de Pleiade neemt
François Rabelais een belangrijke plaats in in de literatuur van de
Renaissance. Zijn satirische verhalen over de reuzen Pantagruel en Gargantua
vinden hun oorsprong in de bekende ridder- en avonturenverhalen uit de
middeleeuwen.
Nieuw in de Renaissance is het essay: een
opstel in proza waarin de schrijver zijn mening, ideeen of reactie geeft.
Meestal gaat het over een politiek, filosofisch of godsdienstig onderwerp.
Het genre dankt zijn naam aan de Franse schrijver Michel de Montaigne, die
zijn opstellen Essais noemde.
|
Je vis, je
meurs: je me brûle et me noie,
J’ai chaud extrême en endurant froidure;
La vie m’est et trop molle et trop dure,
J’ai grands ennuis entremélés de joie.
J’ai chaud extrême en endurant froidure;
La vie m’est et trop molle et trop dure,
J’ai grands ennuis entremélés de joie.
Tout en un
coup je ris et je larmoie,
Et en plaisir maint grief tourment j’endure,
Mon bien s’en va, et à jamais il dure,
Tout en un coup je sèche et je verdoie.
Et en plaisir maint grief tourment j’endure,
Mon bien s’en va, et à jamais il dure,
Tout en un coup je sèche et je verdoie.
Ainsi Amour
inconstamment me mène
Et, quand je pense avoir plus de douleur,
Sans y penser je me trouve hors de peine.
Et, quand je pense avoir plus de douleur,
Sans y penser je me trouve hors de peine.
Puis, quand
je crois ma joie être certaine,
Et être en haut de mon désiré heur,
Il me remet en mon premier malheur.
Et être en haut de mon désiré heur,
Il me remet en mon premier malheur.
2- Poème – en ancien français (note
the spelling changes)
Je vis, je
meurs : je me brule et me noye.
J’ay chaut estreme en endurant froidure :
La vie m’est et trop molle et trop dure.
J’ay grans ennuis entremeslez de joye.
J’ay chaut estreme en endurant froidure :
La vie m’est et trop molle et trop dure.
J’ay grans ennuis entremeslez de joye.
Tout en un
coup je ris et je larmoye,
Et en plaisir maint grief tourment j’endure :
Mon bien s’en va, et jamais il dure :
Tout en un coup je seiche et je verdoye.
Et en plaisir maint grief tourment j’endure :
Mon bien s’en va, et jamais il dure :
Tout en un coup je seiche et je verdoye.
Ainsi Amour
inconstamment me meine :
Et quand je pense avoir plus de douleur,
Sans y penser je me treuve hors de peine.
Et quand je pense avoir plus de douleur,
Sans y penser je me treuve hors de peine.
Puis quand
je croy ma joye estre certeine,
Et estre au haut de mon desiré heur,
Il me remet en mon premier malheur.
Et estre au haut de mon desiré heur,
Il me remet en mon premier malheur.
3- Translation
I live, I
die: I drown and I burn,
I endure at once extreme heat and cold;
Life is at once too soft and too hard,
I feel boredom mingled with joys.
I endure at once extreme heat and cold;
Life is at once too soft and too hard,
I feel boredom mingled with joys.
At the same
time, I laugh and I cry,
And I endure many torments of pleasures,
My fortune fades away, and lasts forever,
At the same time, I wither and I Bloom.
And I endure many torments of pleasures,
My fortune fades away, and lasts forever,
At the same time, I wither and I Bloom.
Thus I
suffer love’s inconstancies
And when I believe I will suffer more,
Without knowing, I find myself at peace.
And when I believe I will suffer more,
Without knowing, I find myself at peace.
Then, when I
feel my joy is certain,
And I am on top of what I could wish right now,
Love casts me back into my former grief.
And I am on top of what I could wish right now,
Love casts me back into my former grief.
4- Additionnal vocabulary
mes seuls
sponsors ; my only sponsors
on risque de ; one might
grosso modo ; more or less – slang
regorgent ; verb regorger ; to be full of
cité ; mentionned
au début ; a the begining
enfermait ; to enclose, to lock in
sous l’emprise ; under the spell of
berçant ; rocking (like a baby that is being rocked)
on risque de ; one might
grosso modo ; more or less – slang
regorgent ; verb regorger ; to be full of
cité ; mentionned
au début ; a the begining
enfermait ; to enclose, to lock in
sous l’emprise ; under the spell of
berçant ; rocking (like a baby that is being rocked)
